KNAL! “Whóó, hoorde je dat? Dat mag niet nu al toch? Vlinderbommen: illegaal! Komt de politie dan?!” Vanaf de eerste knal was Klaas (16 jaar) heel veel bezig met vuurwerk. Hij werkte bij ons op de tuinwerkplaats. Hij heeft klassiek autisme. Hij was erg onzeker en stelde heel veel vragen om bevestiging. Dat leidde regelmatig tot frustratie bij hem en zijn begeleiders, soms tot agressie aan toe.

Wat te doen? Tijdelijke medicatieverhoging werd overwogen. Er werd een SI-onderzoek gedaan, waarna hij een geluidsdempende koptelefoon kreeg als antwoord op zijn gevoeligheid voor geluidsprikkels. Er werden afspraken met ouders/ begeleiders/ gedragsdeskundige over “scripts” gemaakt. Hierin werd afgesproken om allemaal standaardreacties te geven zoals “vuurwerk is pas met oudjaar”, “daar praten we nu niet over”, en “het hoort er allemaal bij“. Achteraf gezien waren het allemaal goedbedoelde maatregelen om Klaas te helpen. We deden ons best zijn (en onze…) beperkingen te compenseren. Echt werken deed het niet en het contact werd er niet leuker van.

Ik volgde in die tijd de opleiding tot Heijkoop Videotrainer. Met ons team ben ik ‘Ontdekkend Kijken’ gaan doen, de eerste stap in een Heijkoop traject. Aan de hand van korte videofragmenten ontwikkel je hier gezamenlijk een betekenisvolle kijk op iemands lichaamstaal. In dit geval op Klaas’ hoogst persoonlijke manier van emoties uiten, initiatief nemen, betrokkenheid tonen, enz. Daarna verkennen - en bewust worden van eigen kwaliteiten waarmee jij als begeleider aansluit bij Klaas’ “eigen wijze”. Eén van de dingen die opviel was dat Klaas vaak heel actief aan het luisteren was. Hoofd rechtop, bijna uitgestoken, blik gedraaid in de richting van geluiden, ogen tot spleetjes samen geknepen.

KNAL! Klaas rent van de schommel naar mijn collega. “Hoorde je dat?! Dat mag……”. Mijn collega keek hem eens aan en zei: “Tsjonge Klaas, was dat schrikken?Ik had de knal helemaal niet gehoord. Als je nou weer een knal hoort, kom je het dan weer vertellen? Als wij hem dan niet gehoord hebben, dan weten wij het ook!" Klaas, stralend: “Ja, dat doe ik!” En met ferme tred liep hij weer naar zijn schommel.

Wat werkt hier nu zo goed? Klaas levert door zijn bijzondere kwaliteit een bijdrage aan anderen. Daardoor voelt hij zich gezien, en is hij van betekenis. Hij doet er toe. Wat doet dit met het gevoel van eigenwaarde en het zelfvertrouwen van Klaas? Dat groeit! En dat van zijn begeleider net zo goed. De Methode Heijkoop is niet “antroposofisch”, maar ik denk dat als Rudolf een videocamera had gehad, hij er wel een lezingencyclus aan gewaagd zou hebben…

Wouter Scholten
Coördinerend begeleider Kompas, tuinwerkplaats
St. Amerpoort, Locatie Christophorus